Si lo piensen bien, esto de la lliteratura asturiana, dende Marirreguera al Surdimientu, pasando per Xosefa Xovellanos, Fernández Usatorre o Pachín de Melás, tien un daqué o un munchu de milagru.
Ángeles López Cuesta (1892-1989) ye ún d'ellos.
Nieta de Teodoro Cuesta, emigra cola familia a Francia y dempués a México como consecuencia de la Guerra Civil. Nel 1946 vuelve a España y, más tarde alluga en dellos países d'Europa y América pa, al final, morrer en México. Psiquiatra'l so paisanu, diplomáticu ún de los sos xenros, inxenieru so pá (trabayó nes obres de la cueva de Cuadonga), Ángeles tien la perspectiva vital d'un entornu cultu y bien allugáu socialmente.
Lo milagroso ye que la so producción lliteraria n'asturianu va de 1937 a 1978, y qu'escribe tanto en México como n'Europa, y emplega los sos poemes lo mesmo pa temes circunstanciales familiares (una boda, por exemplu) que pa temes relacionaos cola muerte de familiares, esto ye, como "poesía seria". Sorprendente ye tamién que, yá con cierta edá y viviendo fuera, siga preocupándose de les coses d'Asturies y de la llingua asturiana; por exemplu, nesti poema dedicáu a "Amigos del Bable" (constituida la sociedá nel 1969 y cola actividá de más sonadía ente'l 70 y el 75), animándolos pola so iniciativa :
Los dis que tan sele'snidien
cuando la vieyez retenta
fan qu'el alma acongoxada
dalgunes veces non sepia
más qu'amirar el pasáu
pa espoxigar e na fresca
fonte de los sos recuerdos.
[.................................]
"Amigos del Bable", mialma
amorióme la cabeza
pos non podía creer
que nuestra fabla melguera,
que naide y chaba un gabitu
y taba pal casu muerta,
golviera a so antigu rangu
danguién agora quixera...
[..................................]
O esti otru, con motivu del robu y destrucción na Cámara Santa de la Catedral (1977), qu'entama asina:
Quién me diba decir, torrina mía,
Catredal de mi Uviéu idolatrada,
a quien clamé mil veces en mios penes,
cuando lloñe de ti yo m'afayaba,
que hoi eres tu, divina, la ferida,
la que tienes el alm'atravesada
por manes qu'en sin duelu, tan vilmente,
foy to Cámara Santa atropellada
[................................................]
¿Nun ye realmente como un milagru esta supervivencia de la lliteratura asturiana, ensin siquier voluntá d'asoleyala? ¿Esta pervivencia d'una fidelidá familiar, cultural y social? ¿Esti arreyar Asturies y la identidá propia col asturianu?
Por cierto, los sos poemes conocíos hasta agora tán rescataos y editaos por Antón García (a quien tanto-y debe la cultura asturiana, especialmente la lliteratura, acasu más qu'a naide) nun llibru titulaú Cartes de la Catredal d'Uviéu (1994).
No hay comentarios:
Publicar un comentario